Herkomstonderzoek Schedels

6 januari 2025

Schedels Papua Nieuw Guinea

Verdere toelichting over het herkomstonderzoek.
Wat u hier ziet, zijn geen maskers, maar bewerkte mensenschedels. De schedels zijn bewerkt met klei en verf en er is zelfs haar ingeplant, zodat ze weer gingen lijken op de overleden voorouder. Dit gebeurde in het gebied van de Sepik-rivier in Papua New Guinea, destijds een kolonie van Duitsland. De bewerkte schedel werd gebruikt in rituelen en de voorouder werd om gunsten gevraagd, bijvoorbeeld een voorspoedige jacht.

Deze schedels zijn ongeveer 100 jaar geleden door de missionarissen van Steyl meegenomen. Als een dorp overging tot het katholiek geloof, werd het geacht afstand te doen van het oorspronkelijke geloof en van alle objecten die daarbij hoorden. Soms werden die objecten dan naar Europa gestuurd.

Maar kunnen ze hier wel blijven? Het museum, en de huidige Steyler missionarissen (SVD) kijken er heel anders naar dan destijds het geval was. En wat vinden de mensen in Papua New Guinea er zelf van? In 2024 is de conservator van het Missiemuseum naar Papua New Guinea gegaan om die vraag te stellen. Zowel in de dorpen langs de Sepik-rivier, als in het Nationaal Museum in de hoofdstad Port Moresby.

De mening van de mensen in de dorpen was unaniem: ze willen ze niet terug. Als reden werd gegeven dat het al zo lang geleden is, dat ze niet meer weten wie het waren, dat het voor hen nu ook maar gewoon objecten zijn en dat er al veel nieuwe gemaakt zijn sindsdien. Daarnaast is er ook de vrees dat het misschien schedels zijn van vijanden en dat zou onheil over het dorp kunnen afroepen.

Duitsland overweegt om het museum in Port Moresby te helpen bij de bouw van een nieuw depot. Daar zouden dan objecten uit Duitse collecties naar teruggestuurd kunnen worden. En dan zouden misschien ook deze schedels terug kunnen. Kunnen ze in de tussentijd nog wel hier in de vitrine blijven liggen? Ook die vraag hebben we gesteld en ook daarover was men unaniem, zowel in de dorpen, als in het museum: geen probleem.

Het Missiemuseum wil graag contact blijven houden met het museum daar. Zij gaven aan behoefte te hebben aan training van hun staf, vooral op het gebied van conservering. Het Missiemuseum onderzoekt of het daar een rol bij kan spelen. Het Missiemuseum zal ook zo veel mogelijk informatie over de collectie online gaan aanbieden, zodat de mensen in Papua New Guinea, maar ook elders in de wereld, kunnen zien wat er in het museum ligt en eventueel om restitutie kunnen vragen. Het museum en de SVD (de eigenaar van de collectie) staan daar voor open.

Het Missiemuseum wil de opstelling graag zoveel mogelijk intact houden. Het is een tijdscapsule van 100 jaar geleden en biedt een unieke blik op de manier waarop destijds naar de wereld buiten Europa werd gekeken. Inmiddels kijken het museum en de SVD heel anders naar de wereld. De komende jaren zal het museum steeds meer context bieden bij de presentatie, zodat die blik van destijds wordt verduidelijkt en van commentaar wordt voorzien.

In 2025 wordt er gewerkt aan een korte film over het onderzoek naar de schedels, die in het museum te zien zal zijn. Er zal ook over geschreven worden en die publicatie(s) zullen online voor iedereen toegankelijk worden gemaakt.

In de media:

5 t/m 9 januari 2025

Terug naar overzicht