Archief

Juli 2022

Schreeuwarend? Bastaardarend!

Een kleine schreeuwarend, gevangen te Weert in 1892. Zo wordt ‘ie in 1950 nog omschreven. Nu als enkel ‘Schreeuwarend’, in de volle roofvogelvitrine van het Missiemuseum. Inmiddels weten we dat dit geen schreeuwarend (Clanga pomarina) maar een bastaardarend (Clanga clanga) is.

De naamsverwarring tussen deze twee soorten is al eeuwenoud, mede omdat ze zo op elkaar lijken. Er heeft zelfs genetisch onderzoek aan te pas moeten komen om deze en enkele andere arendsoorten wetenschappelijk van elkaar te onderscheiden. Omdat ‘onze’ arend lichtoranje veren op zijn onderlijf heeft, is hij verward met de schreeuwarend. Maar deze kleuren zijn niet ongewoon voor een jongere bastaardarend, en dit in combinatie met andere kenmerken leidden recentelijk tot het vonnis ‘bastaardarend’. Wat wél heel ongewoon is, is dat dit exemplaar in Nederland is gezien en geschoten. De bastaardarend van het Missiemuseum is het tweede gedocumenteerde geval van de soort in Nederland, en daarmee ook meteen één van de enige twee in de 19^e eeuw en van de 35 gevallen in totaal.

Onze bastaard is opgezet met zijn prooi, een onfortuinlijke patrijs. Een lekker hapje, al eet de arend gewoonlijk meer kleine zoogdieren en aas. In een bastaardarendnest in Estland zijn echter wél eens patrijzenresten gevonden, dus is het een natuurlijke mogelijkheid. Maar echt opvallend aan de patrijs is dat ‘ie zich in de loop der jaren heeft omgedraaid. Op een foto uit de begintijd van het museum ligt de vogel verslagen en met opengereten buik en pootjes omhoog op zijn rug, waar het tegenwoordig bijna levendig en met opgeheven kopje op zijn buik ligt.

Het zou kunnen dat de ommedraai van de patrijs tijdens de grote restauratieronde van de dieren door de firma Bouten in de jaren ’80 heeft plaatsgevonden. Ook weten we niet wie de 72-jarige jager was die het dier op 5 november 1892 in Weert-Boshoven geschoten heeft, en voor twee gulden verkocht. Wel dat het via de collectie van Jozef van der Harten in het Missiemuseum terecht is gekomen. Hier zijn de twee vogels (tussen vele andere) sindsdien te bewonderen, hoewel de patrijs misschien nog wegvliegt.