Archief

Als handelscentrum voor mode-accessoires

In december 2023 opende in het Missiemuseum de tentoonstelling Vogels van God. Uitgangspunt is het wonderlijke verhaal over de handel in paradijsvogelveren door het Missiemuseum in het begin van de 20^e eeuw. De SVD haalde de veren uit Kaiser-Wilhelmsland, het toenmalig Duitse deel van Nieuw Guinea en verkocht ze aan de modehuizen in de hoofdsteden van Europa. Ze waren zeer in trek als decoratie van dameshoeden. Onlangs kwamen we erachter dat de SVD ook mode-accessoires aan de Papoea’s verkocht.

In augustus 2023 verbleef Dr. Maria Wronska-Friend een paar dagen in Steyl, om onderzoek te doen aan een wel heel speciale collectie. Maria is als antropoloog verbonden aan de James Cook University in Cairns, Australië en doet onderzoek in het voormalig Duitse deel van Papua New Guinea. Ze wist door een eerder bezoek dat het Missiemuseum een collectie bezit van keramische replica’s van Papoea-sieraden. Eind 19^e, begin 20^e eeuw koloniseerde Duitsland het noordoostelijk deel van het eiland Nieuw Guinea. In hun kielzog kwamen de missionarissen van de SVD mee naar het gebied. De lokale economie was gebaseerd op ruilhandel. Belangrijke ruilmiddelen waren sieraden, vooral gemaakt van schelpen. Sommige eilandjes voor de kust leefden voor een groot deel van het vervaardigen van deze sieraden. In Europa werden deze sieraden al snel nagemaakt, van keramische materialen, en samen met kralen en knoopjes ingezet als ruilmiddel in Kaiser-Wilhelmsland.

 

 

Nagemaakte dierentanden en -klauwen van keramiek.

 

 

 

 

Europese fabrikanten, zoals Sachse in Jablonec (hedendaags Tsjechië) eigenden zich de lokale ontwerpen toe en produceerden ze in grote hoeveelheden. Ze raakten snel in de mode bij de Papoea’s en verdrongen de lokale productie. Sommige dorpen werden geheel verlaten door de lokale bevolking, omdat hun belangrijkste middel van bestaan wegviel. Maria deed een aantal dagen onderzoek aan de sieraden, oude fotoboeken en SVD-literatuur. Daarna zijn we met haar in de Nieuw-Guinea vitrines gaan kijken en jawel: in sommige objecten zijn de namaaksieraden verwerkt, samen met ‘echte’ materialen.

 

 

 

 Nagemaakte schelpenringen van keramiek

 

 

 

 

 

Toepassing: band met keramische schelpenringen en echte schelpjes

 

 

 

 

 

 

 Toepassing: band met blauwe kraaltjes en schelpjes

 

 

 

Sieraad van lokale schelp met Europees knoopje

Zie ook: Maria Wronska-Friend, From Shells to Ceramic: Colonial Replicas of Indigenous Valuables, Journal of Museum Ethnography, no.28 (March 2015), pp. 50–69.

 

 

 

 

 

Kraaltjes

 

 

 

 

 

Bij de Papoea-vitrine: Maria Friend (R), links Nina van der Werf (L)

 

 

---

Met dank aan Dr. Maria Wronska-Friend